Yurt Dışında Yaşama Kararı Almadan Önce başlıklı yazımı okumanıza rağmen fikrinizden vazgeçmediniz, artık kararınızı aldınız ve seçeneklerinizi değerlendirmek istiyorsunuz. Tebrik ederim!
O halde sıkı durun, bu yazımda en doğru yolu seçmenize yardımcı olacak yöntemleri açıklayacağım. Seçiminizi etkileyecek en önemli etkenler, ulaşım, para birimi, mevcut mesleğiniz / hedeflediğiniz meslek, çalışma izni ve saat farkı olacak.
1. Ulaşım
Nereye giderseniz gidin, ne amaçla giderseniz gidin, elbet ziyaret için Türkiye’ye dönmek isteyeceksiniz. Aileniz ve arkadaşlarınız da sizi ziyarete gelmek isteyecek. Sydney’e veya New York’a giderseniz, bu pek kolay olmayacaktır. Uçak bileti masrafını dert etmeseniz bile, uçuş süresi sizi engelleyen çok büyük bir etken olacaktır.
Avrupa’da işten bir gün izin alıp hafta sonu için yuvanıza dönebilmek varken, Avustralya’dan ancak yıllık ücretli izinlerinizde Türkiye’ye ziyarete gelebileceksiniz. Yüksek bilet fiyatları da cabası.
Şunu da unutmamak lazım ki, Avrupa’nın farklı ülke ve şehirlerinde de bilet fiyatları değişim gösterebiliyor. Oslo ve Basel gibi şehirlerden ulaşım oldukça uygunken, Dublin’e sadece Türk Hava Yolları doğrudan uçuyor ve gidiş dönüş 1000 TL ile 1800 TL gibi uçuk fiyatlar sunuyor.
2. Para Birimi ve Harcamalar
Gideceğiniz ülkenin para birimi, öncelikle ilk taşınırken karşınıza çeşitli zorluklar çıkaracaktır. Bir firmaya kabul edilip gitseniz bile, ilk maaşınızı alana kadar geçecek olan 4-6 haftalık sürede kendi birikiminizden harcamanız gerekecektir. En fazla masraf yapacağınız dönemin ilk aylar olduğunu düşünürsek, taşınacağınız ülkenin para biriminin Türk Lirası karşısındaki durumunu ve taşınacağınız şehrin yaşam indeksini iyi incelemeniz gerekiyor.
‘Cost of Living’ kelimelerini aratarak internette bulabileceğiniz çeşitli web siteleri, size envai çeşit şehirdeki ulaşım, kira, temel ihtiyaçlar, eğlence gibi harcamaların ortalama ücretlerini listeliyor. Dublin için arama yaptığımızda, bir kişi için kira harici 825 Euro harcama ve 1200 Euro kira bedeli öngörüyor:
https://www.numbeo.com/cost-of-living/in/Dublin
Glassdoor gibi kariyer sitelerinde de, bir şehirde belirli bir pozisyonda çalışan kişilerin aldığı ortalama maaşları listeliyor. Dublin’de İş Analisti pozisyonu için maaş araması yaptığımda, yıllık 40000 Euro brüt maaş gösteriyor:
https://www.glassdoor.ie/Salaries/dublin-business-analyst-salary-SRCH_IL.0,6_IM1052_KO7,23.htm
Siz de ilgilendiğiniz pozisyonun maaşıyla, ilgili şehirde yapabileceğiniz aylık harcamayı karşılaştırarak bir çıkarımda bulunabilirsiniz.
3. Mesleğe Uygun Şehir Seçimi
Dünyada artık endüstriyel şehirler, kendi içlerinde hangi sektöre ait şehir olduklarına göre sınıflandırılmaya başladı. Örneğin, Milano daha çok tekstil, sanat ve mimariyle anılırken, Dublin’de e-ticaret ve bilişim teknolojileri yoğunlaşmış durumda. Bu durum, eğitim görmek veya iş bulmak istediğiniz alan hangisiyse, o alanın yoğunlaştığı şehirleri hedeflemenizi gerektiriyor. Elbette Milano’da da bilişim teknolojileri alanında bir iş bulabilirsiniz ya da bu alanda bir üniversiteye gidebilirsiniz ancak başka bir firmaya transfer olmanız veya okul bittiğinde iş bulmanız, Dublin’de bulmaktan çok daha zor olabilir.
Şunu da unutmayın, Türkiye’deki iş başvurularında bir anlam ifade etmeyen önemli bir özelliğiniz var: Türkçe biliyorsunuz!!! Özellikle Avrupa’daki bilişim firmalarında, farklı farklı ülkelerden gelen yetenekli insanlar, ilgili firmanın kendi ülkelerine sağladığı servisi yönetmekten sorumlu oluyorlar. Bu nedenle Türkçe dili aranan pozisyonlara başvurursanız, şansınız çok daha fazla olacaktır.
4. Çalışma İzni (Working Permit)
İşte geldik çok çok hayati bir konuya. Ne kadar hayal kurarsanız kurun, size çalışma izni sağlayacak bir ülke / firma bulamazsanız işiniz oldukça zor. Yani ya geçmiş tecrübeleriniz veya gittiğiniz yerde bitireceğiniz bir eğitim sayesinde ülke size çalışma izni / iş arama izni sağlayabilir, ya da Türkiye’deyken uzaktan bulacağınız bir iş fırsatı sayesinde, yurt dışında çalışacağınız ülkedeki firma size sponsor olabilir.
Bunun da benim gözlemlediğim kadarıyla, aşağıda belirteceğim üzere birkaç belli başlı yöntemi var.
Önemli Not:
Örneğin; Turist vizesiyle arkadaşımın yanına Hollanda’ya gideyim, vizenin sağladığı 90 günlük süre zarfında bir iş bulurum deme şansınız yok. İş bulsanız bile, henüz Hollanda’da oturma izniniz olmadığı için, çalışma izni ve vize başvurunuzu Türkiye’den yapmanız gerekecektir.
4.1. Firmanın Size Sponsor Olması
Aslında en kolay yöntem, henüz Türkiye’deyken bir işe kabul edilmeniz ve firmanın size sponsor olması. Firma sizin özelliklerinize sahip bir kişiyi kendi ülkesinde bulamayınca, devlete başvuruyor ve sponsorluk izni alıyor. Daha sonra sizin için devlete, maaşınıza ek olarak bir vergi daha ödüyor. İşin güzel yanı, bu işlerle hep aracı bir firma uğraştığı için size pek zahmet kalmıyor.
Bu yöntemin kötü yanı, gireceğiniz firmaya bağlı kalacak olmanızdır. Avrupa’da genelde sponsorluk ve çalışma izni, sadece girdiğiniz firma için çıkıyor. Herhangi bir sebeple işi bırakırsanız, 1 ay içinde Türkiye’ye dönmeniz gerekiyor.
4.2. İş Arama İzni
İş Arama İzni vizesi veya kişiye bağlı süreli çalışma izni almanızın çeşitli yöntemleri var. Basitçe, bu tip vizeler size 6 aydan 2 yıla kadar değişen sürelerde, gideceğiniz ülke için çalışma izni veriyor. Vizeyi aldıktan sonra iş bulmak yine size kalmış.
Bu vizelere başvurabilmenin de çeşitli kriterleri var. Kanada, Yeni Zelanda, Avustralya gibi bazı ülkeler puan sistemiyle çalışıyor; dil sınavı sonucunuz, geçmiş iş tecrübeniz, bitirdiğiniz okullar gibi kriterleri kullanarak puanınızı hesaplıyor. Geçmişte yaptıklarınız belirli bir taban puanı geçebilirse başvuru yapabiliyorsunuz. Başvurduğunuz ülkede hiç yaşamamış, okumamış veya çalışmamışsanız, taban puanı geçmeniz oldukça zorlaşıyor. Öte yandan Avustralya’nın uyguladığı bir vize türü var, ‘Skilled–Recognised Graduate Visa (subclass 476)’ olarak adlandırılıyor. Türkiye’de Avustralya’nın saydığı bir üniversiteden mezun olduysanız ve üzerinden 2 yıldan daha az zaman geçtiyse, bu vizeye başvurabiliyorsunuz. Vize size 18 ay Avustralya’da oturma ve çalışma izni sağlıyor. Vizenin onaylanma tarihinden itibaren 12 ay içinde Avustralya’ya girme hakkınız var, girdiğiniz gün bu 18 aylık süre işlemeye başlıyor. Ben bu vizeye de yüksek lisans diplomam sayesinde kabul aldım fakat henüz kullanmadım. Vizemi Avustralya’da Yaşam‘dan destek alarak çıkardım, oldukça kolay oldu. Size de tavsiye ederim.
4.3. Dil Okulu
Bildiğim kadarıyla, dil okulu için gelenlere çalışma izni veren tek ülke İrlanda. Bunun için de en az 6 aylık bir kursa gelmeniz gerekiyor. Kurs boyunca yarı zamanlı çalışabiliyorsunuz. Kurs bittikten sonra oturma izninizi 6 ay daha uzatıp tam zamanlı çalışabilirsiniz. Bu süre de bittikten sonrası size kalmış, çalıştığınız firmanın size sponsor olması gerekiyor. Dil okulu için kendi okulum Griffith College Dublin’i tavsiye ederim, üniversite yerleşkesinde dil eğitimi alıp, kampüsün bütün olanaklarından yararlanabilirsiniz. Ayrıca hangi okul olduğu fark etmez, dil okuluna geldiğinizde öğrenci imkanlarından faydalanabileceksiniz.
Dil okulunun bir diğer avantajı da, aile yanı konaklamanın mümkün oluşu. Bu sistem Avrupa’da çok yaygın olarak kullanılıyor. Sabit bir aylık ücret karşılığında, bütün konaklama masrafları dahil olmakla birlikte, ailenin yaptığı yemekten de yiyebiliyorsunuz. Genellikle hafta içi kahvaltı ve akşam yemeği, hafta sonu 3 öğün olacak şekilde anlaşıyorsunuz. Tabii ki otel ortamı beklemeyin, aile ne yerse siz de ondan yiyeceksiniz 😀 Ayrıca genelde çocuklu aileler oldukları için, eve geliş saati, ev eşyalarının kullanımı, sigara / alkol kullanım yasağı gibi sınırlamalarla karşılaşabilirsiniz. Aile yanı konaklama 800 – 900 Euro civarında olduğu için size fazla da gelebilir. Yani kısaca avantaj olarak, ne ödediğiniz belli, hiçbir şeyle siz uğraşmıyorsunuz ancak kendi eviniz kadar rahat olmayacaksınız. Öte yandan, İngilizce’nizi geliştirmek de amaçlarınızdan biriyse bu mükemmel bir fırsat. İrlandalılar oldukça cana yakın insanlar.
Dil okulu fırsatları için, bizzat beni de İrlanda’ya yolcu eden, Academix Taksim ofisinden İlayda Atuner’le görüşmenizi tavsiye ederim.
4.4. Yurt Dışında Yüksek Öğrenim (Lisans / Yüksek Lisans / Doktora)
Yurt dışında yüksek öğrenim oldukça farklılıklar gösteren bir konu. Ülkeden ülkeye ücretler, başvuru yöntemleri ve bekleme süreleri değişebiliyor. Lisans hakkında detaylı bilgim yok ancak Avrupa’da diploma aldıktan sonra çalışma izni veren tek ülkenin yine İrlanda olduğunu biliyorum. Tabii ki bu kurallar ilerleyen zamanlarda değişebilir.
- İrlanda’da en az 1 yıllık yüksek lisans programı tamamlamanız halinde, mezuniyetten birkaç ay önce randevu alıp, diplomayı aldıktan sonra randevunuzu tamamlarsanız, 1 yıllık tam zamanlı çalışma izni ve oturma iznine sahip oluyorsunuz. Hiçbir yerde belirtilmiyor ancak, bu izne +1 yıl daha eklenebiliyor. Mezun olabilirsem ben de bu konuda deneyimlerimi sizlerle seneye paylaşacağım.
Griffith College Dublin’e yüksek lisans başvurusu hakkında detaylı bir yazı yazacağım fakat, kısaca kabul alabilmek için geçmiş diplomalarınız ve not dökümünüzü okulla paylaşmanız, niyet mektubu ve referans yazıları iletmeniz gerekiyor. İrlanda’da AB vatandaşı olmayanlara okullar ücretli ve vize başvurunuzu yapmadan önce bütün ücreti ödemeniz gerekiyor. Vize başvurunuz kabul edilmezse, 150 – 200 Euro gibi bir okula başvuru ücreti haricinde paranızı iade ediyorlar.
- Avusturya, Almanya, Hollanda, Norveç gibi ülkelerde eğitim herkese ücretsiz. Eindhoven Teknik Üniversitesi‘ne yaptığım doktora başvurusu ve Oslo Üniversitesi‘ne yaptığım yüksek lisans başvurusunda, kendi kendime formlarını doldurmam ve belgelerini sağlamam yeterli olmuştu. Eindhoven’dan hiç ses çıkmadı ve ne olacağını bilmemekle birlikte, Oslo’nun sonucu Nisan 2018’de belli olacak. Siz de yukarıdaki okul bağlantılarına tıklayarak inceleme yapabilirsiniz.
Eindhoven Teknik Üniversitesi gibi bazı okullar, doktora programlarını iş ilanı şeklinde sunuyor. Eğitimin yanında, kalacak yer, yiyecek ve geçinmenize yetecek maaş veriyorlar. Hatta eşinizle bile taşınabilirsiniz. Tahmin edersiniz ki bu programlara girmek o kadar kolay değil. Çeşitli süreçlerden ve görüşmelerden geçeceksiniz.
Oslo Üniversitesi’ne yaptığım başvuru ise oldukça ilginç oldu. Sadece istenen belgeleri sisteme yükledim ve bu kadar. Bitirmiş olduğunuz üniversitelerin dünya sıralamasındaki yeri, seçilmenize etki ediyormuş diye duydum, göreceğiz.
5. Saat Farkı
Göreceksiniz ki, saat farkı Türkiye’yle aranızdaki en önemli olay olacak. Bunu ilk kuzenimin mezuniyeti için New York’a gittiğimde fark etmiştim. Sabah bir uyanıyorsunuz, Türkiye’de her şey yaşanmış ve millet uyumuş bile. Bu büyük bir handikap, özellikle çevrenize çok bağımlı bir kişiyseniz. Dublin’i tercih etmemin bir sebebi de bu oldu ki 3 saat bile oldukça fark edebiliyor. Siz eve gelip yemeğinizi bitirip görüşmeye uygun olduğunuzda, Türkiye’deki sevdikleriniz uyumak üzere olabiliyorlar. Gideceğiniz ülkedeki zaman dilimini iyi düşünmeniz şart.
6. İngilizce Dil Sınavı
Son olarak da, her şeyin başı olan dil sınavı konusu. Dil okulu harici herhangi bir başvurunuzda, dil puanınız sorulabilir. Bunlardan en geçerli olanları TOEFL ve IELTS oluyor. Fakat her ülke, her okul veya her firma, bütün dil sınavlarını kabul etmeyebilir. Dahası, İngiltere sadece kendisine özel hazırlanan IELTS sınavının bir türünü kabul ediyor. Hangisinden sertifikaya sahip olmanız gerektiğini iyi araştırmalısınız. Dil sınavına daha başvurulara başlamadan girmenizi ve aradan çıkarmanızı tavsiye ederim.
Alternatif olarak, başvuracağınız yer kabul ediyorsa, ismi PTE Academic diye de geçen Pearson Academic‘in sınavına girmenizi tavsiye ederim. Sınav bilgisayar üzerinden gerçekleşiyor, İstanbul’da yaşıyorsanız Beşiktaş’ta sınav merkezi var, TOEFL ve IELTS’e göre daha kısa sürüyor ve sorular daha insaflı, üstüne üstlük sınav sonucunuz 24 saat içinde e-posta adresinize iletiliyor! Ücreti de ben girdiğimde 450 TL gibi bir şeydi, diğerlerinden daha ucuz. Ancak tekrar altını çizmek isterim ki, başvuracağınız kurumun bu sınavı kabul ettiğinden emin olmalısınız. İrlanda’da Griffith College Dublin’de benim için sorun olmadı, kabul edildi. Sınava çalışmak için de PTE Practice web sitesini kullanabilirsiniz. Bedava örnek sorular mevcut, daha fazla soru isterseniz 10 Dolar’lık paket iş görüyor.
İçimizdeki İrlandalı 